سبک‌شناسی تطبیقی «نکیر و منکر» ملک الشّعرای بهار با «شورشی در جهنّم» صدقی زهاوی

سبک­شناسی تطبیقی با مقایسه ساختار متنی و فرامتنی دو متن مبدأ و مقصد، میزان همسانی­ها و ناهمسانی­های سبکی هر دو را نشان می­دهد. در این نوع پژوهش، نوع دریافت مترجم از متن اصلی، میزان موفقیتش به عنوان واسطۀ انتقال سبک اصلی نویسنده، میزان تصرّف وی در سطوح زبانی، ادبی و فکری متن اصلی، تأثیر جامعۀ گیرنده بر ترجمه و گاهی میزان پذیرش جامعۀ مقصد ارزیابی می­شود. ملک الشّعرای بهار در قصیده­ای با عنوان «نکیر و منکر» بخش آغازین قصیدۀ «ثورة فی الجحیم» زهاوی را به زبان فارسی برگردانده است. ویژگی­های همگن و ناهمگن متن ترجمه شده و متن اصلی کدام است؟ این مقاله می­کوشد با روش تحلیلی - توصیفی و سنجش سبکی دو متن یادشده، به این پرسش پاسخ دهد. اگرچه بهار می­کوشد از سبک اصلی دور نشود، امّا به دلایلی، مانند بافت اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و یا ایدئولوژی­های غالب دو ملت عراق و ایران، نوع درک و خوانش بهار از قصیدۀ اصلی و هم­سویی اندیشه­های وی با زهاوی، دگرگونی­های فراوانی در ترجمۀ این قصیده چه در سطح زبانی و چه زیبایی­شناختی ایجاد کرده که آن را به تألیف و اقتباس نزدیک­تر کرده است تا ترجمه.